MSP a zatrudnienie w Polsce

Małe i średnie przedsiębiorstwa są obecnie siła napędową polskiej gospodarki. To w tym sektorze notuje się od lat największy wzrost poziomu zatrudnienia. Na początku transformacji ustrojowej i restrukturyzacji gospodarki liczba małych i średnich firm zaczęła powoli rosnąć.

Dynamikę zmian sektora w latach 1991 - 2009 przedstawia poniższa tabela.

Liczba przedsiębiorstw zarejestrowanych wg REGON
                    
Rok       Ogółem         MSP             1-9 pracow.  10-49 pracow. 1-49 pracow.   50-250 pracow.

                                                       (mikro)          (małe)              (mikro+małe)   (średnie)
2009     3 880 237     3 874 683     3 672 853     170 182           3 843 035        31 648
2007     3 794 422     3 789 051     3 599 259     159 426           3 758 685        30 366
2006     3 517 898     3 492 841     3 348 708     139 986           3 488 694        25 057
2005     3 501 114     3 496 945     3 333 607     138 321           3 471 928        25 017
2004     3 670 915     3 665 158     3 485 970     149 159           3 635 129        30 029
2003     3 643 992     3 637 969     3 463 245     144 618           3 607 863        30 106
2002     3 521 189     3 514 859     3 346 870     137 591           3 484 461        30 398

2001     3 374 956     3 368 366     3 206 452     131 106           3 337 558        30 809
2000     3 182 577     3 176 161     3 029 859     117 200           3 147 059        29 102
1999     3 013 876     3 007 444     2 865 517     113 057           2 978 574        28 870
1998     2 792 697     2 786 462     2 591 499     169 511           2 761 010        25 452
1997     2 552 649     2 546 405     2 359 624     162 178           2 521 802        24 603
1996     2 379 949     2 373 484     2 191 892     157 530           2 349 422        24 062
1995     2 099 577     2 093 148     1 921 151     148 779           2 069 930        23 218
1993     1 988 079     1 980 704     1 812 347     144 862           1 957 209        23 496
1991        502 257        494 211        375 560       93 876              469 436        24 775

Jak wynika z danych zamieszczonych w tabeli, lata 1991-1993 charakteryzowały się sporą dynamiką wzrostu sektora MSP, liczba przedsiębiorstw wzrosła wtedy niemal czterokrotnie. Udział sektora małych i średnich firm w liczbie przedsiębiorstw ogółem w latach dziewięćdziesiątych, zanotował wzrost i w 1997 r. wynosił 99,79%. Wśród ponad 2,5 miliona firm zaliczanych do grupy MSP, szczególne znaczenie mają firmy rodzinne, powstałe z własnych oszczędności założycieli tych podmiotów gospodarczych, bez kredytów i obcego kapitału. Podmioty te przyczyniły się do wzrostu zatrudnienia w okresie, kiedy większość państwowych zakładu restrukturyzowano, a niektóre postawiono w stan likwidacji. Dynamika rozwoju sektora MSP zwiększała się w kolejnych latach. W 2000 r. udział tego sektora w tworzeniu PKB wyniósł 49,4%. Wskaźniki te zostały odzwierciedlone przez spadek realnej stopy bezrobocia. W 2001 r. w sektorze MSP pracowało 66,4% zatrudnionych.

W latach 1995-2000 w małych i średnich firmach powstało około miliona nowych miejsc pracy. W sektorze prywatnym pracowało wtedy 8,5 miliona ludzi, z tego 49% w przedsiębiorstwach małych, a 19,9% w firmach średniej wielkości. Dopiero po roku 2000 liczba zatrudnionych w sektorze prywatnym zaczęła spadać, ubytek szacuje się na około 3,9%. Ta negatywna tendencja związana jest przede wszystkim z pojawieniem się kryzysu rosyjskiego, co w efekcie zaowocowało spadkiem eksportu i obrotów firm. W kolejnych latach tendencja ta została przełamana – w okresie 2003-2008 w Polsce można było zaobserwować dynamiczny wzrost liczby pracujących zatrudnionych w sektorze MSP. Według danych Eurostatu udział pracujących w sektorze MSP, w ogóle osób pracujących w przedsiębiorstwach w Polsce (69, 9%) był nieznacznie wyższy niż w pozostałych krajach UE. Udział pracujących w małych firmach – 39% i firmach średnich 18,8%, w ogólnej liczbie pracowników przedsiębiorstw, jest wyższy niż wynosi średnia UE.

Struktura branżowa przedsiębiorstw w Polsce pod względem zatrudnienia różni się znacząco od tej, jaka jest obecnie w UE. Według danych Eurostatu, sektor usług zatrudnia w Polsce co czwartą osobę pracującą w przedsiębiorstwie – 26,7%. W handlu sytuacja wygląda podobnie. W tej branży zatrudnienie znalazła co trzecia osoba. Według danych GUS, w strukturze zatrudnionych w MSP dominują usługi (32,7%), handel (29,4%) oraz przemysł (25%).

Struktura ta zmienia się bardzo powoli, spada stopniowo znaczenie przemysłu i handlu w gospodarce, a coraz większe znaczenie mają usługi. Rozwój sektora MSP jest wskaźnikiem przemian, jakim ulega polska gospodarka w ciągu ostatniego dwudziestolecia. To małe i średnie przedsiębiorstwa generują najwięcej miejsc pracy, dlatego dla tych podmiotów powinno tworzyć się przyjazne i jasne rozwiązania prawne, pozwalające na dynamiczny i nieskrępowany rozwój.