MSP a zatrudnienie w Polsce
Małe i średnie przedsiębiorstwa są obecnie siła napędową polskiej gospodarki. To w tym sektorze notuje się od lat największy wzrost poziomu zatrudnienia. Na początku transformacji ustrojowej i restrukturyzacji gospodarki liczba małych i średnich firm zaczęła powoli rosnąć.
Dynamikę zmian sektora w latach 1991 - 2009 przedstawia poniższa tabela.
Liczba przedsiębiorstw zarejestrowanych wg REGON
Rok Ogółem MSP 1-9 pracow. 10-49 pracow. 1-49 pracow. 50-250 pracow.
(mikro) (małe) (mikro+małe) (średnie)
2009 3 880 237 3 874 683 3 672 853 170 182 3 843 035 31 648
2007 3 794 422 3 789 051 3 599 259 159 426 3 758 685 30 366
2006 3 517 898 3 492 841 3 348 708 139 986 3 488 694 25 057
2005 3 501 114 3 496 945 3 333 607 138 321 3 471 928 25 017
2004 3 670 915 3 665 158 3 485 970 149 159 3 635 129 30 029
2003 3 643 992 3 637 969 3 463 245 144 618 3 607 863 30 106
2002 3 521 189 3 514 859 3 346 870 137 591 3 484 461 30 398
2001 3 374 956 3 368 366 3 206 452 131 106 3 337 558 30 809
2000 3 182 577 3 176 161 3 029 859 117 200 3 147 059 29 102
1999 3 013 876 3 007 444 2 865 517 113 057 2 978 574 28 870
1998 2 792 697 2 786 462 2 591 499 169 511 2 761 010 25 452
1997 2 552 649 2 546 405 2 359 624 162 178 2 521 802 24 603
1996 2 379 949 2 373 484 2 191 892 157 530 2 349 422 24 062
1995 2 099 577 2 093 148 1 921 151 148 779 2 069 930 23 218
1993 1 988 079 1 980 704 1 812 347 144 862 1 957 209 23 496
1991 502 257 494 211 375 560 93 876 469 436 24 775
Jak wynika z danych zamieszczonych w tabeli, lata 1991-1993 charakteryzowały się sporą dynamiką wzrostu sektora MSP, liczba przedsiębiorstw wzrosła wtedy niemal czterokrotnie. Udział sektora małych i średnich firm w liczbie przedsiębiorstw ogółem w latach dziewięćdziesiątych, zanotował wzrost i w 1997 r. wynosił 99,79%. Wśród ponad 2,5 miliona firm zaliczanych do grupy MSP, szczególne znaczenie mają firmy rodzinne, powstałe z własnych oszczędności założycieli tych podmiotów gospodarczych, bez kredytów i obcego kapitału. Podmioty te przyczyniły się do wzrostu zatrudnienia w okresie, kiedy większość państwowych zakładu restrukturyzowano, a niektóre postawiono w stan likwidacji. Dynamika rozwoju sektora MSP zwiększała się w kolejnych latach. W 2000 r. udział tego sektora w tworzeniu PKB wyniósł 49,4%. Wskaźniki te zostały odzwierciedlone przez spadek realnej stopy bezrobocia. W 2001 r. w sektorze MSP pracowało 66,4% zatrudnionych.
W latach 1995-2000 w małych i średnich firmach powstało około miliona nowych miejsc pracy. W sektorze prywatnym pracowało wtedy 8,5 miliona ludzi, z tego 49% w przedsiębiorstwach małych, a 19,9% w firmach średniej wielkości. Dopiero po roku 2000 liczba zatrudnionych w sektorze prywatnym zaczęła spadać, ubytek szacuje się na około 3,9%. Ta negatywna tendencja związana jest przede wszystkim z pojawieniem się kryzysu rosyjskiego, co w efekcie zaowocowało spadkiem eksportu i obrotów firm. W kolejnych latach tendencja ta została przełamana – w okresie 2003-2008 w Polsce można było zaobserwować dynamiczny wzrost liczby pracujących zatrudnionych w sektorze MSP. Według danych Eurostatu udział pracujących w sektorze MSP, w ogóle osób pracujących w przedsiębiorstwach w Polsce (69, 9%) był nieznacznie wyższy niż w pozostałych krajach UE. Udział pracujących w małych firmach – 39% i firmach średnich 18,8%, w ogólnej liczbie pracowników przedsiębiorstw, jest wyższy niż wynosi średnia UE.
Struktura branżowa przedsiębiorstw w Polsce pod względem zatrudnienia różni się znacząco od tej, jaka jest obecnie w UE. Według danych Eurostatu, sektor usług zatrudnia w Polsce co czwartą osobę pracującą w przedsiębiorstwie – 26,7%. W handlu sytuacja wygląda podobnie. W tej branży zatrudnienie znalazła co trzecia osoba. Według danych GUS, w strukturze zatrudnionych w MSP dominują usługi (32,7%), handel (29,4%) oraz przemysł (25%).
Struktura ta zmienia się bardzo powoli, spada stopniowo znaczenie przemysłu i handlu w gospodarce, a coraz większe znaczenie mają usługi. Rozwój sektora MSP jest wskaźnikiem przemian, jakim ulega polska gospodarka w ciągu ostatniego dwudziestolecia. To małe i średnie przedsiębiorstwa generują najwięcej miejsc pracy, dlatego dla tych podmiotów powinno tworzyć się przyjazne i jasne rozwiązania prawne, pozwalające na dynamiczny i nieskrępowany rozwój.
